Dù doanh số sản xuất ô tô Trung Quốc trong tháng 4 đều có xu hướng giảm, nhưng ngành công nghiệp vẫn rất lạc quan về tương lai của thị trường ô tô Trung Quốc.
Vào ngày 15 tháng 5 tại Diễn đàn Ô tô Trung Quốc 2017, Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Trung Quốc, ông Đặng Dương, đã đưa ra dự đoán mạnh mẽ rằng sản lượng ô tô có thể tăng gần gấp đôi, đạt quy mô khoảng 50 triệu xe mỗi năm, trong đó bán nội địa là 40 triệu xe và xuất khẩu quốc tế là 10 triệu xe. Ngay khi lời phát biểu này được đưa ra, nó lập tức trở thành tâm điểm chú ý lớn nhất trong giới ô tô trong ngày.
Năm ngoái, dưới tác động của chính sách miễn giảm thuế mua sắm đối với các loại xe có động cơ dưới 1,6 lít sắp kết thúc, thị trường ô tô Trung Quốc tiếp tục ghi nhận mức tăng trưởng cao lên đến 13,7%, với sản lượng và doanh số lần lượt đạt 28,119 triệu xe và 28,028 triệu xe. Kết quả này khiến nhiều người tin rằng việc đạt được quy mô sản lượng và doanh số 30 triệu xe trong năm nay là một khả năng lớn.
xèng
Tuy nhiên, không ai ngờ rằng chỉ sau 4 tháng, mức tăng trưởng hai con số đã biến thành mức giảm, sự thay đổi đột ngột này khiến nhiều người thận trọng hơn về triển vọng trong tương lai.
Trong bối cảnh này, dự đoán 50 triệu xe của ông Đặng Dương chắc chắn sẽ gây tranh cãi. Ngoài mục tiêu xuất khẩu 10 triệu xe, ông cho rằng thị trường nội địa có thể đạt mức sản lượng và doanh số 40 triệu xe mỗi năm. Con số này đã vượt quá tổng sản lượng và doanh số hàng năm của ba thị trường ô tô lớn nhất thế giới là Mỹ, Nhật Bản và châu Âu. Câu hỏi đặt ra là: Nơi đâu sẽ là nguồn tăng trưởng cho thị trường ô tô Trung Quốc lên tới quy mô 40 triệu xe?
Một lý lẽ phổ biến là khu vực trung tây và các thành phố hạng năm, sáu sẽ là động lực chính cho sự tăng trưởng của thị trường ô tô trong tương lai. Dù vậy, luận điểm này vẫn có sức thuyết phục nhất định ở thời điểm hiện tại. Khi nhìn vào tỷ lệ sở hữu xe hơi trên đầu người, năm 2016 Trung Quốc chỉ có 140 xe hơi trên mỗi 1000 người, trong khi con số này ở Mỹ là 800 xe và ở Nhật Bản là 600 xe. So với các quốc gia phát triển như Mỹ và Nhật Bản, Trung Quốc không chỉ kém xa mà còn không bằng một nửa so với Malaysia và Mexico, những nước đang phát triển. Theo chỉ số này, tiềm năng phát triển của thị trường ô tô Trung Quốc thực sự rất lớn.
Tuy nhiên, bên cạnh chỉ số tỷ lệ sở hữu xe hơi trên đầu người, liệu thực trạng giao thông đường bộ của Trung Quốc có đủ khả năng để hỗ trợ mức sản lượng và doanh số 40 triệu xe mỗi năm cũng là vấn đề đáng bàn.
ty le chau a
Cấu trúc đô thị của Trung Quốc đang chuyển dịch theo hướng tập trung hóa, tức là dân cư nông thôn di chuyển vào thành phố, dân cư các thị trấn nhỏ di chuyển lên các thành phố lớn hơn, và dân cư các thành phố nhỏ hơn di chuyển lên các thành phố vừa và lớn hơn. Điều này có nghĩa là, khác biệt với Mỹ, nơi sự phụ thuộc vào ô tô rất cao do cấu trúc sống phân tán, nhu cầu sử dụng xe hơi ở nhiều thành phố Trung Quốc đang giảm dần.
Ví dụ như ở các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu và Thâm Quyến, khi mật độ dân số ngày càng tăng, khả năng chịu tải của các tuyến đường đã gần đạt giới hạn. Trong tình huống này, phụ thuộc vào hệ thống giao thông công cộng ngày càng lớn, đồng thời nhu cầu sử dụng xe hơi cá nhân ngày càng giảm. Đặc biệt, khi số lượng thành phố áp dụng chính sách hạn chế mua xe ngày càng tăng, không gian phát triển của thị trường ô tô nội địa cũng bị ảnh hưởng.
Phó trưởng khoa Kinh tế vĩ mô của Viện Phát triển Chiến lược Quốc gia Trung Quốc, ông Trương Lập Quân, cho biết rằng hiện nay, các thành phố lớn áp dụng hạn chế mua xe như Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu... đã làm giảm lượng xe bán ra khoảng 2 triệu xe mỗi năm, đây là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường ô tô Trung Quốc. Đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến sự sụt giảm đáng kể khi tỷ lệ sở hữu xe hơi trên đầu người đạt mốc 100 xe mỗi 1000 người.
Ngược lại, ở các thành phố nhỏ và vừa có mức độ phát triển kinh tế thấp hơn, việc mua xe dù không bị hạn chế nhưng do dân số ít và tài chính hạn hẹp, nên tốc độ tăng trưởng doanh số xe hơi cũng khó có thể nhanh chóng. Theo dữ liệu điều tra của Công ty tư vấn Aire, hiện tại, các thành phố hạng năm và sáu đang dẫn đầu trong tăng trưởng xe hơi, chủ yếu tập trung ở khu vực miền Đông Nam và miền Trung; miền Bắc và miền Nam xếp thứ hai về số lượng chủ xe; trong khi miền Tây, miền Bắc và phía Bắc ít người dùng nhất.
Một xu hướng đáng chú ý là từ năm 2009, khi Chính phủ Trung Quốc đưa ra chính sách khuyến khích mua xe tại các vùng nông thôn, nhu cầu tiêu thụ xe hơi ở các thành phố hạng năm và sáu đã được giải phóng liên tục. Theo số liệu từ công ty tư vấn Roland Berger, thị phần của các thành phố này đã vượt quá 50% tổng doanh số toàn thị trường. Trong tương lai, tiềm năng tăng trưởng của khu vực này còn kéo dài bao lâu, còn có thể khai thác thêm bao nhiêu tiềm năng, là câu hỏi cần suy ngẫm kỹ lưỡng.
Vành đai và Con đường
Điển hình cho sự phát triển này là ngành công nghiệp ô tô Đức. Là một quốc gia có thị trường ô tô phát triển ổn định, mỗi năm Đức bán khoảng 3,5 triệu xe mới, nhưng lượng xe xuất khẩu vượt quá 4 triệu xe. Điều này giúp ngành công nghiệp ô tô Đức có quy mô đủ lớn. Nếu thương hiệu ô tô Trung Quốc cũng đạt được mức độ xuất khẩu như vậy, sản lượng tối đa của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc sẽ tăng lên gấp nhiều lần, và 50 triệu xe hoàn toàn không phải là giới hạn cuối cùng.
